Zagrożenia duchowe - horror

Horror – łac. horror – ‘groza, strach’; in. film grozy. Odmiana fantastyki polegający na budowaniu świata przedstawionego na wzór rzeczywistości i praw nią rządzących po to, aby wprowadzić w jego obręb zjawiska kwestionujące te prawa i nie dające się wytłumaczyć bez odwoływania się do zjawisk nadprzyrodzonych. Zadaniem horroru jest wywołanie lęku i niepokoju u odbiorcy utworu. Pojawiające się w świecie utworu zjawiska fantastyczne podważają ustalone na początku i akceptowane przez bohaterów prawa świata.

Od dawna podania, legendy i baśnie pełne były scen wzbudzających dreszcz emocji. Powstała pod koniec XVIII w. angielska powieść zwana gotycką (głównie od miejsc akcji, którymi były średniowieczne zamki) stanowi pierwowzór współczesnej literatury fantazji, niesamowitości i grozy. Niesamowite powieści i opowiadania tworzyli w XIX w. np. Wiktor Hugo (powieść o wilkołaku Han z Islandii), H. Balzac (Nieznane arcydzieło, Jaszczur), a także Prosper Mérimée – autor opowiadania o litewskim człowieku-niedźwiedziu (Lokis). Najsłynniejszą do dzisiaj powieść o wampirach wydał w roku 1897 irlandzki pisarz Bram Stoker, który umieścił akcję powieści i umiejscowił ojczyznę wampirów w Siedmiogrodzie, a jej tytułowym bohaterem uczynił księcia Draculę, czyli Vlada IV (1438-1477), hospodara wołoskiego, który miał przydomek Tepes (Wbijacz na pal, Palownik), znanego jako okrutny władca. Zarówno Frankenstein, Dracula, jak i inni bohaterzy niezwykłych opowieści bardzo szybko stali się bohaterami kolejnych filmów. Kino, zwłaszcza anglosaskie, związało się z pokazywaniem i oglądaniem niesamowitości, przeżywaniem strachu. Miało w ten sposób odzwierciedlać i towarzyszyć rozwojowi dwubiegunowej natury człowieka, rozpiętej pomiędzy dobrocią a bestialstwem, ciemnością a światłem.

Czytanie czy oglądanie horrorów może mieć negatywny wpływ na umysł dziecka lub ludzi o szczególnej wrażliwości emocjonalnej, podatnych na wiarę we wszelkiego rodzaju nierealne zjawiska. Gdy w połowie lat 90. The Sunday Time opublikował raport o upodobaniach australijskich dwunastolatków, na czele listy znalazły się horrory. Gdy spytano jednego z uczniów, która ze scen podobała mu się najbardziej, wyznał, że ta w której dziewczynka odrąbała ojcu głowę i zjadła ją zamiast urodzinowego tortu…

Istnieje niebezpieczeństwo uwierzenia w fikcję filmową i przyjęcia istnienia świata ciemności w takiej formie, jaką przedstawia kreacja filmowa – sprzecznej z chrześcijańskim pojmowaniem zła. Wówczas horror niewiele będzie się różnił od wywoływania duchów, noszenia amuletów, korzystania z wróżek itp., bo i w tym i w tym przypadku uchyla się furtkę duszy dla złego ducha.

Ks. Andrzej Zwoliński, „Mały leksykon zagrożeń duchowych”, Częstochowa 2014.